Każdy z nas posiada bardzo indywidualne cechy psychiczne oraz inne wewnętrzne czynniki wpływające na to, jak postępujemy każdego dnia. Wszystkie one razem wzięte określane są jako osobowość i wyróżniają nas spośród tłumu innych osób. To właśnie te te indywidualne wzorce uczuć, myśli czy zachowań sprawiają że jesteśmy tym, kim jesteśmy. Jednak czasem dochodzi do zaburzeń osobowości. Ich diagnoza nie jest łatwa i wymaga specjalistycznych badań. Czym dokładnie są te zaburzenia? Jak je diagnozować? I jakie są najczęściej spotykane rodzaje zaburzenia osobowości? Tego wszystkiego dowiesz się z poniższego tekstu.
Zaburzenia osobowości we współczesnym świecie
Zanim przejdziemy do omawiania typów powyższych schorzeń oraz metod ich badania odpowiedzmy na podstawowe pytanie: zaburzenie osobowości – co to jest? Mówiąc w skrócie, zaburzona osobowość to taka, w której zauważa się trwałe, negatywne wzorce zachowań u osoby ją posiadającej. Tacy ludzie mają trudność w funkcjonowaniu codziennym, w relacjach prywatnych i zawodowych. Co ważne, stan ten jest stały, nie przemija wraz z upływającym czasem.
Jak zdiagnozować zaburzenia osobowości? Do postawienia pełnej, prawidłowej diagnozy konieczna jest konsultacja (zazwyczaj więcej niż jedna) z psychologiem bądź psychiatrą. Specjalista przeprowadzi z pacjentem dokładny wywiad, wykona również odpowiednie testy diagnostyczne. W określeniu tego, co dokładnie dolega danej osobie, pomoże też międzynarodowa klasyfikacja chorób ICD-10. Zaburzenia osobowości są również jej częścią. W tej klasyfikacji znajdziemy pozycję: specyficzne zaburzenia osobowości, w której wyróżnia się aż kilkanaście ich typów. Oczywiście diagnoza zaburzeń osobowości może oprzeć się także o inne podziały, na przykład ten określany jako DSM-IV, który został wykonany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Jednak w tym tekście skupimy się na klasyfikacji ICD-10 stworzonej przez Światową Organizację Zdrowia (WHO)
Zaburzenia osobowości ICD-10 – podział
Wiemy już czym są zaburzenia osobowości. Posiadamy również wiedzę co do tego, jak się je bada. Czas podjąć temat: zaburzenia osobowości – rodzaje. Tak jak wspomnieliśmy, wymienimy je w oparciu o klasyfikację obowiązującą w WHO. Przedstawia ona następujące zaburzenia rozwoju osobowości:
- paranoiczna osobowość – czyli taka, którą rozpoznamy między innymi po nadmiernej podejrzliwości pacjenta, jego nadwrażliwości na krytykę, emocjonalnym chłodzie, unikaniu kontaktów z innymi osobami czy wręcz wrogim nastawieniu do otoczenia;
- schizoidalna osobowość – w jej przypadku pacjent również izoluje się od świata. Wynika to jednak z tego, że wszystkie kontakty międzyludzkie uznaje on za zupełnie zbędne. Wszelkie więzi emocjonalne czy społeczne nie stanowią dla niego żadnej wartości, dlatego się z nich wycofuje. Chory unika wyrażania swoich uczuć i często w żaden sposób nie reaguje na opinie, uczucia innych. Pacjenci, których dopada to schorzenie, są samotnikami, ekscentrykami i osobami żyjącymi zwłaszcza w świecie własnych fantazji oraz marzeń;
- dyssocjalna osobowość – to zaburzenie osobowości objawy ma takie jak nagminne łamanie ogólnie przyjętych norm społecznych, zupełne lekceważenie innych osób, impulsywność, kłamliwość, nietrwałość w relacjach międzyludzkich czy zupełny brak empatii bądź jej bardzo niski poziom;
- chwiejna emocjonalnie osobowość – w tym wypadku zaburzenia osobowości typy mają dwa. Pierwszy z nich określany jest jako typ impulsywny, zaś drugi jako typ borderline. W odmianie impulsywnej chorzy działają bardzo gwałtownie, w sposób zupełnie nieoczekiwany, nie zważając przy tym na możliwe konsekwencje. Cechuje je kłótliwość, konfliktowość, niestabilność, kapryśność. Typ borderline to z kolei częste duże wahania nastroju, nieoczekiwane napady mocnego gniewu, zbytnia emocjonalność w związkach interpersonalnych, lękliwość, niestabilność i niejednokrotnie agresywność względem samego siebie;
Oprócz powyższych rodzajów klasyfikacja ICD wyróżnia także osobowość histrioniczną, anankastyczną, zależną, a także zaburzenia mieszane, bliżej nieokreślone oraz mieszane i inne. Każdy z rodzajów może wystąpić jako lekkie zaburzenia osobowości bądź te mające formę umiarkowaną czy zaawansowaną.